نویسنده: حمید اسلمی
عید قربان امسال در سایه‌ی حکومت ملاسالار طالبان به یکی از تلخ‌ترین عیدهای تاریخ معاصر افغانستان تبدیل‌شده است. شهروندان افغانستان به‌عنوان کشوری که پنج‌دهه گرفتار خشونت و جنگ بوده‌اند، بیش‌تر از شهروندان هر کشوری در این کره‌ی خاکی، نیازمند به تجلیل از روزهای عید و به‌تبع آن داشتن شادی و خوش‌حالی به بهانه‌های گوناگون است. اما با درد و دریغ که این فرصت‌های اندک و روزهای محدود خوش‌حالی مردم به علت ناکامی‌های سیاسی و سوءاستفاده حاکمان این سرزمین، به‌روزهای یاس تبدیل‌شده و بهانه‌های کوچک خوش‌حالی مردم هم از آنان گرفته‌شده است.
در آماری که اخیراً توسط یک‌نهاد بین‌المللی در مورد افغانستان و احساس مردم این کشور از وضعیت خویشتن گرفته‌شده است، ۹۸ درصد مردم زندگی خود را در سایه‌ی حکومت طالبان مملو از بدبختی و ناامیدی دانسته‌اند. اگرچند به‌طور عموم این وضعیت در حکومت‌های سابق هم وجود داشت، اما نخستین بار است که این رقم به عدد صد نزدیک شده است. نتیجه‌ی این نظرسنجی به‌وضوح نشان می‌دهد که حکومت طالبان برخلاف تبلیغاتی که می‌کنند، مردم را از آینده‌ی کشور و زندگی بهتر در این سرزمین ناامید کرده‌اند.
دلایل ناامیدی مردم از آینده‌ی خویش به عوامل متعدد برمی‌گردد که به چند مورد آن اشاره می‌شود:
یکی از عوامل اصلی این ناامیدی مردم از آینده، فرار نیروهای تحصیل‌کرده از کشور و به دست‌گرفتن اداره‌ی امور توسط طالبان است. نیروهای طالبان بهترین سال‌های عمر خود را در کوه و بیابان و جنگ‌وگریز با نیروهای دولت سابق افغانستان سپری کرده و از این‌رو اکثر قریب به‌اتفاق نه بهره‌ای از آموزش برده‌اند و نه با زندگی جدید و مقتضیات آشنایی دارند. تمامی رهبران این گروه افتخار خود را تحصیل در مدارس دینی پاکستان می‌دانند. واضح است که در مدارس دینی روش مدیریت و اداره‌ی یک‌نهاد کوچک محلی را هم به شاگردان خویش آموزش نمی‌دهند. تنها هنری که آن‌ها می‌توانند از پس آن برایند، اداره‌ی یک صنف درسی است که آن‌هم به‌هیچ‌عنوان با استانداردهای آموزشی عصر جدید سازگاری ندارد.
نکته جالب دیگر این‌که طالبان خود را مقید به دین اسلام و ارشادات شریعت اسلامی می‌دانند، اما هیچ‌کدام حاضر نیستند که بر اساس آموزه‌های دینی خود، دست از قدرت‌طلبی بردارد و کار را به اهل آن بسپارد. گویا در مدارس دینی پاکستان به شاگردان گفته می‌شود که هیچ‌کسی به‌اندازه یک ملا توانایی حل مشکلات مردم و مدیریت کشور را ندارد.
موضوع دیگر انبوه مشکلات اقتصادی است که دامن مردم را گرفته است. طالبان در این چندسال به‌خوبی نشان داده‌اند که در اداره‌ی امور اقتصادی کشور ناتوان‌اند. آمارهایی که در مورد ثبات اقتصادی و مهار تورم از سوی برخی از نهادهای بین‌المللی ارایه می‌شود، کاملا گول‌زننده و منحرف‌کننده‌اند. مهار تورم و مدیریت اقتصادی موفق یک کشور در صورتی می‌تواند قابل‌اعتنا باشد که آن کشور در بخش تولید، صادرات و واردات و رقابت‌های اقتصادی در میان کشورهای جهان جای‌گاهی داشته باشد. در این‌صورت، اگر وضعیت کشور به‌درستی مدیریت شود، آن‌گاه می‌توان به نوع مدیریت اقتصادی مسوولان کشور آفرین گفت. در کشوری مثل افغانستان که اکثر مردم توانایی خرید مایحتاج روزانه‌ی خود را ندارند، اقتصادی وجود ندارد که مدیریت و کنترل شود.
از سوی دیگر همه مردم افغانستان می‌دانند که اگر کمک‌های هفتگی آمریکا به طالبان متوقف شود، اقتصاد این کشور چندروزه به‌طور کامل فلج شده و طالبان توانایی پرداخت معاش کارمندانش را نخواهد داشت. همین مسایل باعث شده است که مردم به‌طورکلی به بهبود وضعیت معیشتی خود امیدی نداشته باشند. اقتصادی که بر تولید استوار نباشد و عمده درآمد آن بر کمک‌های خارجی وابسته باشد، به‌هیچ‌روی مردم را به رفاه نخواهند رساند.
سومین موضوع وحشتی است که در سایه‌ی حکومت طالبان بر مردم مستولی شده است. طالبان در برخورد با منتقدان و کسانی که از وضعیت ناراضی هستند، از خشونت تمام استفاده کرده و در سایه‌ی نبود نظارت بر رفتار آن‌ها، هیچ‌کسی احساس امنیت نمی‌کند. تابه‌حال چندین تن از فرماندهان این گروه که به اعمال خشونت‌های جنسی و تجاوز به دیگران متهم شده بودند، بدون هیچ توضیحی مورد پیگرد قرار نگرفته و به جرم‌های آن‌ها رسیدگی نشده است. اما در عوض، خشونت علیه زنان، خبرنگاران و کسانی که طالبان احساس می‌کنند با حکومت آن‌ها موافق نیستند، به‌شدت افزایش‌یافته است. در نتیجه، افراد طالبان حاشیه‌ی امنی برای خود تصور کرده و هیچ ترسی از عمل‌کرد خود ندارند. آن‌ها آزادانه می‌توانند اخاذی کنند، مخالفان خود و کسانی را که با سیاست‌های این گروه به هر نحوی مشکل دارند، به بهانه‌های گوناگون مورد آزار و اذیت قرار داده و ترسی از پیامد آن نداشته باشند.
نتیجه‌ی این وضعیت تلاش مردم برای فرار از کشور و ازدیاد خودکشی بین کسانی است که هیچ آینده‌ای را برای خود متصور نیستند. طالبان به‌عنوان نیروی مسلط بر افغانستان دست‌آوردی جز وحشت، گرسنگی و ناامیدی برای مردم نداشته و این عید، عید طالبان است نه عید واقعی مردم.
