نویسنده: دکتر رستم مانا[۱]
درآمد
برنامه‌ی انتقال به اصطلاح «مهاجرین» وزیرستان پاکستان به شمال افغانستان در دستورکار طالبان کابل‌نشین قرار دارد. در حقیقت، انتقال طالبان پاکستانی به شمال افغانستان برمبنای یک هدف اصلی در کوتاه‌مدت و شش هدف در بلندمدت است. در کوتاه‌مدت، این امر می‌تواند در خدمت آمریکا باشد؛ یعنی ناامن‌سازی مرزهای جمهوری‌های آسیای مرکزی و سرحدات چین. در بلندمدت، این استراتژی طالبان منجر به «پشتونیزه» کردن شمال برای استفاده‌ی ابزاری خودی و در نهایت درصورتی که افغانستان در آینده بازهم حکومت جمهوری متمرکز داشته باشد، خوش‌خدمتی برای یک رییس‌جمهور پشتون است تا بتواند از این ابزار کم‌هزینه برای سرکوب مخالفان خود که عمدتاً تاجیک‌ها، اوزبیک‌ها و هزاره‌ها هستند، استفاده کند. پرسشی را که می‌خواهم در این مقدمه مطرح کنم این است که پیامدهای جابه‌جایی طالبان پاکستانی در شمال کشور چیست؟
پیامدهای انتقال طالبان پاکستانی در کوتاه‌مدت
طالبان، شبه‌نظامیان مزدور و معاش‌بگیر از ابتدای بوجودآمدن‌شان برای منافع کشورهای مانند ایران و به‌ویژه پاکستان و عربستان خدمت کرده‌اند. اکنون این گروه تروریستی که پس از معاهده‌ی ننگین دوحه، افغانستان را با تمام ساختارهای اداری مدرن و تسلیحات نظامی تسلیم شدند، پروژه دارند تا کشورهای آسیای مرکزی و سرحدات چین را برای تامین منافع آمریکا به ناامنی بکشانند. این کار ممکن نیست مگر این که طالبان گروه‌های ناشناخته‌ی هم‌چون طالبان پاکستانی (اغلب داعش) را به شمال کشور انتقال دهند. در این‌جا یک موضوع مهم مطرح می‌شود که خود طالبان نمی‌خواهند با کشورهای آسیای مرکزی و چین مستقیم درگیر شوند، زیرا از یک طرف با واکنش نظامی روسیه و چین مواجه می‌شوند و از سوی دیگر، روسیه و چین عضو دایمی شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند که در آینده ممکن است از شناسایی رسمی این گروه (اگر بحث شناساسی مطرح شود) اجتناب کنند. بناً اگر روسیه و چین به‌زودی وارد عرصه‌ی عمل نشوند و بر طالبان فشار نیاروند، بدون شک از بهار سال آینده ما شاهد درگیری‌های نظامی در مرز کشورهای آسیای مرکزی و هم‌چین در منطقه تبت چین خواهیم بود.
کشورهای آسیای مرکزی و منطقه‌ی تبت عنصر بالقوه‌ی افراطیت را در خود دارند و اگر طالبان پاکستانی در شمال افغانستان منتقل شوند، آن‌ها در تعامل با تروریستان جمهوری‌های آسیای مرکزی و ایغورها اقدام به ناامن‌سازی منطقه می‌کنند.
پیامدهای انتقال طالبان پاکستانی در بلندمدت
انتقال طالبان پاکستانی به شمال افغانستان در بلندمدت پنچ پیامد ملموس دارد.
۱) تضعیف هرگونه مقاومت علیه این گروه. درصورتی که طالبان موفق شوند جنگ‌جویان وزیرستانی (داعش) را به شمال افغانستان انتقال دهند، این امر منجر به تضعیف روحیه‌ی مقاومت‌گران می‌شود، زیرا طالبان با هرنوع اندیشه‌ی مقاومت و اندیشه‌ی که خلاف اصول قومی-قبیله‌ای آن‌ها باشد به سختی پیش می‌آیند و مجازات می‌کنند.
۲) در بیست‌سال پسین، تعدادی از مردمان محلی در هم‌سویی با حکومت مرکزی در برابر طالبان جنگیدند، چیزی طالبان اکنون نمی‌خواهند در آینده تکرار شود. بناً با انتقال طالبان پاکستانی به شمال، روحیه‌ی مردمی می‌شکند و هیچ نیروی در آینده توانایی صدا بلندکردن در برابر این گروه را نخواهید داشت.
۳) یکی از اهداف اساسی طالبان افغانستان، پشتونیزه‌کردن مناطق شمال است که درحال حاضر در آن مناطق پشتون‌ها حضور ندارند و اگر حضور دارند تعداد آن‌ها اندک و ناچیز است. بر این اساس، طالبان تلاش خواهد کرد تا این مناطق را پشتونیزه سازند.
۴) شکی وجود ندارد که حضور بلندمدت طالبان پاکستانی در شمال افغانستان، باعث گسترش افراطیت و افزایش خشونت علیه سایر اقوام می‌شود. با توجه به مطالعات جامعه‌شناسی، انسان‌ها بر محیط تاثیر می‌گذارند و تاثیر می‌پذیرند، به‌ویژه که ابزار قدرت و ثروت نزد یک طبقه باشد، بدیهی است که اثرگذاری آن بالای مردم دیگر بیش‌تر است.
۵) طالبان در ذات خود به‌گونه‌ی زن‌ستیز اند و رفتار آن‌ها در گذشته (دهه ۱۹۹۰) و حال ثابت کرده است که زنان در جامعه نقش ندارند. بنابراین، اگر طالبان پاکستانی به شمال منتقل شوند و یا با گذشت زمان این انتقالات تداوم یابد و تعداد آن‌ها روبه فزونی باشد، در این صورت فرهنگ زن‌ستیزانه‌ی آن‌ها در مناطق شمال ترویج خواهد یافت و زنان حتا اگر در آینده طالبان در قدرت نباشند، اجازه تحصیل و کار در ادارات دولتی و خصوصی را نخواهند داشت.
۶) پیشینه‌ی سیاست در افغانستان نشان داده است که پشتون‌ها همیشه قدرت سیاسی و نظامی را در دست داشتند. روی این ملحوظ است که طالبان با یک برنامه‌ی بلندپروازانه چندین هدف را با یک تیر مورد هدف قرار می‌دهند. آن‌ها آگاهانه تلاش می‌نمایند تا پشتون‌ها را به شمال انتقال دهند تا نسل‌های آینده پشتون‌ها بتوانند از این مزیت استفاده ابزاری کنند.
نتیجه‌گیری
انتقال طالبان پاکستانی (داعش) به شمال افغانستان یک برنامه‌ی بسیار حیاتی برای آمریکا و طالبان کابل‌نشین است. در کوتاه‌مدت این کار می‌تواند از طریق ناامن‌سازی مرزهای جمهوری‌های آسیای مرکزی منافع آمریکا را تامین کند. مگر در بلندمدت، انتقال جنگ‌جویان پاکستانی برای مردمان شمال افغانستان هزینه دارد. از ترویج فرهنگ زن‌ستیزی گرفته تا جلوگیری از هرگونه مقاومت، افزایش افکار افراطی، ایجاد موانع در برابر ایستادگی مردمی و هم‌وارکردن جاده برای حکم‌رانی نسل بعدی پشتون‌ها.
[۱] . پژوهش‌گر مطالعات امنیت در روابط بین‌الملل
