نویسنده: شیرین تاجیک
درآمد
جمعیت افغانستان یکی از متنوع‌ترین جمعیت‌های جهان است که به دلیل تاریخ و فرهنگ بسیار قدیمی این کشور، از ترکیب‌های مختلف قومی-زبانی تشکیل شده است. با توجه به این تنوع، زنان افغانستان نیز از نظر ترکیب جمعیتی، به صورت گسترده‌ای متنوع هستند. براساس آمارهای سرشماری جمعیتی افغانستان در سال ۱۳۹۹، درصدی جمعیت زنان افغانستان ۴۹.۳ درصد گفته شده بود. این بدین معناست که زنان در افغانستان به اندازه‌ی مردان حضور دارند و نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند. با این‌حال، به دلیل شرایط سختی که در افغانستان برای زنان وجود دارد، زنان هم‌چنان با محدودیت‌هایی در دسترسی به حقوق و فرصت‌های برابر مواجه هستند. با توجه به تحولات اخیر در این کشور، زنان افغانستان در معرض تهدیدات شدیدی قرار دارند. حقوق زنان هم در گذشته و هم در حال در معرض شدیدترین تهدیدها قرار دارند.
امروزه یکی از محدودیت‌ها، ممانعت از تحصیل است که مکاتب و دانشگاه‌ها برروی دختران بسته شده است. چنان‌چه هفته‌ی گذشته کانکور ورودی دانشگاه‌ها برگزار شد و مانند دوسال گذشته دختران اجازه‌ی ورود در کنکور را نداشتند. مرحله‌ی نخست این آزمون ۲۹ تیرماه در ۱۱ استان آغاز شد. پیش از این در زمستان سال ۱۴۰۱ وزارت تحصیلات عالی گروه طالبان درهای دانشگاه‌ها را به روی دختران بسته بود.
اگرچه در آن‌زمان طالبان این تصمیم را موقت اعلام کرده بودند و گفتند که با بررسی روش‌های اجرای قوانین شریعت، امکان تحصیل دختران دوباره فراهم خواهد شد. اما برگزاری کانکور ۱۴۰۲ بدون حضور دختران، نشان داد که رهبران طالبان هیچ برنامه‌ای برای راه‌دادن دختران به دانشگاه‌ها ندارند. پرسش این است که این دستور چه تبعاتی برای جامعه‌ی جوان افغانستان خواهد داشت؟ این تصمیم طالبان مبنی بر برگزاری کانکور بدون حضور دختران، تاثیرات بسیاری بر روی سرمایه‌ی انسانی جامعه خواهد داشت. زیرا، دختران و جوانان سرمایه‌های یک جامعه به حساب می‌آیند. اگر دختران از تحصیلات محروم شوند، نیمی از جمعیت از این فرصت محروم می‌شوند که این درس نخواندن دختران بر مبنای این تصمیم می‌تواند عواقب جدی و منفی‌ای برای زنان و جامعه‌ی افغانستان به همراه داشته باشد.
- پیامدهای اجتماعی
با توجه به این‌که زنان نقش به‌سزایی در خانواده و جامعه دارند، تحصیلات به آن‌ها امکان می‌دهد تا نقش‌های مثبتی در تربیت و توسعه‌ی نسل‌های آینده ایفا کنند. زنان تحصیل‌کرده معمولاً آگاهی بیش‌تری درباره‌ی مسایل بهداشتی، تغذیه، تربیت کودکان و مدیریت خانواده دارند که این موارد به بهبود کیفیت زندگی خانواده‌ها و کاهش نرخ فقر کمک می‌کند. هم‌چنین، تحصیلات زنان باعث توان‌مندسازی اقتصادی‌شان می‌شود و امکان مشارکت در بخش‌های اقتصادی و تجاری را فراهم می‌آورد. زنان تحصیل‌کرده می‌توانند به عنوان کارآفرینان، کارمندان، مدیران و مشاوران در صنایع مختلف فعالیت کنند که این نقش‌ها به توان‌مندی اقتصادی و رشد اقتصادی جامعه کمک می‌کند.
در نتیجه، باید تلاش کرد تا همه‌ی زنان فرصت دسترسی به تحصیلات را داشته باشند و از این فرصت بهره‌مند شوند. ایجاد شرایط مناسب برای تحصیل و توسعه‌ی آموزش‌ها برای زنان افغانستان، نه تنها به بهبود وضعیت زنان کمک می‌کند بلکه در توسعه و پیشرفت کلی جامعه اهمیت ویژه‌ای دارد. با ارتقاء سطح تحصیلات زنان، می‌توانیم به سوی جامعه‌ای برابر، پویاتر و پیشرفته‌تر حرکت کنیم که در آن همه اعضای آن از حقوق و فرصت‌های برابر برخوردار باشند.
- پیامدهای اقتصادی
تحصیلات، به عنوان یکی از عوامل اصلی کاهش فقر و نابرابری در جامعه، نقش به‌سزایی را ایفا می‌کند. زنانی که دسترسی به تحصیل ندارند و از این فرصت محروم می‌شوند، ممکن است در آینده در معرض فقر و نابرابری جنسیتی بیش‌تری قرار گیرند که این مساله باعث تضعیف اجتماعی و اقتصادی آن‌ها می‌شود. زنانی که به دلیل محدودیت‌ها و موانع دسترسی به تحصیلات از شانس‌های آموزشی محروم می‌شوند، به‌سادگی نمی‌توانند به مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار دست یابند. در نتیجه، این زنان بیشتر در شغل‌های کم‌درآمد و نیروهای کاری غیررسمی و نامنظم قرار می‌گیرند. این شغل‌ها معمولاً با حقوق پایین و شرایط کاری نامناسب همراه هستند که این موضوع به افزایش فقر و نابرابری در جامعه منجر می‌شود.
وقتی زنان از تحصیلات محروم می‌شوند، این امر می‌تواند منجر به کاهش نیروی کار شود. دلیل این امر این است که بسیاری از مشاغل نیازمند مهارت‌هایی هستند که اغلب در مدرسه یا دانشگاه آموخته می‌شوند. بدون دسترسی به تحصیل، زنان ممکن است نتوانند این مهارت‌ها را کسب کنند که این امر می‌تواند منجر به کاهش شرکت آن‌ها در بازار کار شود. این مساله بخصوص در کشورهای درحال توسعه مانند افغانستان که دارای بازار کار ناکافی و متنوع است، اهمیت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که حضور زنان در بازار کار می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند. زنان می‌توانند به تولید ملی کمک کنند، خدمات را ارایه دهند و می‌توانند به افزایش توانایی اقتصادی کشور کمک کنند. بنابراین، وقتی زنان از تحصیل محروم می‌شوند و نمی‌توانند به بازار کار بپیوندند، این می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی شود. به طور کلی، تحصیلات برای زنان نه تنها به آن‌ها اجازه می‌دهد تا مهارت‌های مورد نیاز برای پیوستن به بازار کار را کسب کنند، بلکه هم‌چنین به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به رشد اقتصاد کشور کمک کنند.
- پیامدهای سیاسی
مشارکت سیاسی دختران و زنان در جامعه، به عنوان یک عنصر مهم در نظام‌های دموکراتیک، بسیار ارزش‌مند است. با این‌حال، عدم دسترسی به تحصیلات و امکانات آموزشی می‌تواند مانعی برای مشارکت سیاسی دختران و زنان در جامعه شود. این امر برای کشوری مثل افغانستان که به‌دور از سایه‌ی دموکراسی و حقوق مدنی قرار دارد، بسیار مهم و حیاتی است. به طور کلی، تحصیلات و آموزش می‌توانند به دختران و زنان کمک کنند تا بتوانند در فرآیند سیاسی و تصمیم‌گیری‌های مربوط به کشور شرکت کنند. در واقع، اطلاعات و دانش لازم برای شرکت در فرآیند سیاسی و تصمیم‌گیری‌های مربوط به کشور، برای همه‌ی شهروندان ضروری است. اگر دختران و زنان از این فرصت بهره‌مند نشوند، مشارکت سیاسی کم‌تری در جامعه خواهند داشت. این امر می‌تواند باعث کاهش حقوق مدنی و حقوق زنان در کشور شده و از این‌رو، به نوعی به تضعیف توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی کشور منجر شود.
نتیجه
در سال‌های اخیر، تحصیلات به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه و پیشرفت جوامع شناخته شده است. تحصیلات از جمله عوامل مهمی است که به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای موفقیت در بازار کار و زندگی کسب کنند. اگر دختران از این فرصت محروم شوند، این به معنی از دست‌دادن نیمی از جمعیت جوان و پتانسیل‌های آینده‌ی کشور خواهد بود که می‌تواند منجر به کاهش سطح کلی توانایی و مهارت در جامعه گردد. این مهارت‌ها علاوه بر کمک به افراد در کسب شغل مناسب، از جمله مهارت‌های اجتماعی، فنی و تخصصی است که نقش به‌سزایی در رشد شخصیت و پیشرفت افراد ایفا می‌کند.
با توجه به این موارد، باید تاکید کرد که تحصیلات یک حق بنیادی انسانی است و هیچ‌کس نمی‌تواند انسان را از این حقوق اولیه خود محروم کند. تحصیلات و فرصت‌های برابر برای همه، اساس توسعه‌ی پایدار و پیشرفت جامعه است. لازم است تا جامعه جهت توسعه و بهبود وضعیت خود، به همه افراد و بدون تبعیض، فرصت‌های برابر در دسترسی به تحصیلات فراهم کند و مطمین شود که هیچ‌کس به دلیل جنسیت، نژاد یا اقتصادی محروم نشود. با این کار، می‌توانیم به سوی جامعه‌ای پویا، پایدار و عادلانه حرکت کنیم که همه اعضای آن در آزادی و برابری، شرکت کنند.
بیشتر بخوانید:
