نویسنده: حسیب‌الله شاهین
درآمد
طالبان از بدو تاسیس تا کنون در گسترش افراط‌گرایی در افغانستان و مناطق پیرامونی آن نقش اساسی داشته و رابطه‌ی ناگسستنی‌ای نیز با برخی گروه‌های افراطی در سطح منطقه دارند. طالبان بعد از روی‌کارآمدن دوباره بر اریکه‌ی قدرت افغانستان، یک‌بار دیگر رابطه‌ی خود را به سایر گروه‌های افراطی در منطقه از سر گرفته و آن را بیش‌تر از پیش تقویت نمودند. هرچند طی دوسال حاکمیت این گروه هم‌واره کشورهای منطقه و جهان از گسترش حضور و فعالیت گروه‌های افراطی در افغانستان نگرانی‌هایی را مطرح نموده اما حکومت طالبان هرگونه رابطه‌ی خود با گروه‌های افراطی دیگر را انکار و حضور آن‌ها را در افغانستان رد می‌نمایند. اما واقعیت‌های موجود جامعه‌ی افغانستان نشان می‌دهد که بعد از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، فعالیت‌های گروه‌های افراطی در این کشور چند برابر گردیده که نگرانی‌های کشورهای منطقه از جمله اعضای پیمان امنیت جمعی (شانگهای) را نیز به همراه داشته است. طالبان درحال حاضر بسترهای مناسبی را برای پرورش و گسترش فعالیت‌های گروه‌های افراطی در کشور را فراهم نموده و آن‌ها را تشویق می‌نماید تا برضد منافع کشورهای منطقه فعالیت‌های خود را افزایش دهند. یکی از نمونه‌های این ادعا حمایت و پشتی‌بانی حکومت طالبان از تحریک طالبان پاکستانی است که برضد حکومت این کشور فعالیت نموده و طی این اواخر حملات خود را چند برابر نموده‌اند. گروه طالبان در افغانستان نه‌تنها به تحریک طالبان پاکستانی، بلکه با سایر گروه‌های افراطی مانند القاعده، انصارالله تاجیکستان و جنبش ترکستان شرقی رابطه‌ی نزدیک داشته/دارد. اکنون این گروه‌های افراطی که از حمایت و پشتی‌بانی حکومت طالبان برخوردار هستند، فعالیت‌های خود را گسترش داده و ثبات و امنیت منطقه را با تهدیدات جدی مواجه نموده‌اند که هرگاه جلو آن‌ها از سوی کشورهای منطقه و جهان گرفته نشود، دامنه‌ی تهدیدات آن‌ها تمام منطقه را فرا گرفته و چالش‌های زیادی را به میان خواهد آورد.
۱-طالبان و پناه‌دادن به گروه‌های افراطی
بدون تردید افغانستان طی دوسال حاکمیت دوباره‌ی طالبان به پناه‌گاه امن گروه‌های افراطی در سطح منطقه مبدل شده است. گروه‌های افراطی که قبلاً با طالبان رابطه‌ی نزدیک داشتند، اکنون افغانستان را خانه‌ی امن برای گسترش فعالیت‌های خود حساب می‌نمایند. طالبان که رابطه‌ی ناگسستنی با گروه‌های افراطی چون القاعده، لشکر طیبه، تحریک طالبان پاکستان و انصارالله تاجیکستان داشته/دارند که بعد از کسب قدرت سیاسی در افغانستان امکانات زیادی را برای گسترش فعالیت‌های آن‌ها در مناطق مختلف کشور فراهم نموده و در برابر هرگونه تهدیدات امنیتی از آن‌ها محافظت می‌نماید. یکی از نمونه‌های واضع آن پناه‌دادن به رهبر پیشین شبکه‌ی القاعده (ایمن الظواهری) است که در چندقدمی ارگ افغانستان توسط طیاره‌های بدون سرنشین آمریکا در سال گذشته در منطقه‌ی شیرپور این کشور کشته شد. این مهم تنها با شبکه‌ی القاعده خلاصه نمی‌شود؛ زیرا در حال حاضر تحریک طالبان پاکستان در مناطق جنوب شرقی افغانستان نیز حضور فعال داشته و از این منطقه حملات خود را برضد ارتش پاکستان انجام می‌دهند.حملات موشکی دیروز پاکستان در ولایت خوست افغانستان برای سرکوب «تی‌تی‌پی» نشان از این واقعیت است که افغانستان به پناه‌گاه امن گروه‌های افراطی در سطح منطقه توسط حکومت طالبان مبدل شده و فعالیت‌های خود را گسترش داده‌اند. حکومت طالبان نه‌تنها این‌که برای آن‌ها امکانات بود و باش در اختیار آن‌ها قرار داده‌اند، بلکه آن‌ها را از موترهای ضد گلوله بهره‌مند ساخته تا از تهدیدات امنیتی محافظت شوند.
۲- طالبان و تمویل و تجهیزات نظامی گروه‌های افراطی
یکی از مهم‌ترین مساله‌ای که سبب گسترش فعالیت‌های گروه‌های افراطی در سطح منطقه شده است، تمویل و تجهیز نظامی آن‌ها توسط حکومت طالبان گفته می‌شود. قرار آمارهای ارایه‌شده بعد از خروج نیروهای خارجی از افغانستان به هزینه‌ی ۸۵ میلیارد دالر آمریکایی تجهیزات نظامی آن‌ها در این کشور باقی مانده که اکنون تمام آن‌ها در اختیار حکومت طالبان و از این طریق به دست سایر گروه‌های افراطی در منطقه افتیده است. طالبان با تمویل و تجهیزات نظامی مدرن به گروه‌های افراطی از یک‌طرف هزینه‌ی آن را در تداوم حکومت خود استفاده نموده و از طرف دیگر از کشورهای منطقه نیز باج‌گیری می‌نماید که در صورت عدم حمایت سیاسی از حکومت‌شان، گروه افراطی کشورهای‌تان را تهدید می‌کند. حکومت طالبان با وجود تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی از فروش تجهیزات نظامی به گروه‌های افراطی سود اقتصادی برده و یک منبع درآمد برای حکومت آن‌ها مبدل شده است. گروه‌های افراطی در منطقه با استفاده از سلاح‌های مدرن نظامی که از حکومت طالبان به‌دست می‌آورند فعالیت‌های خود را چند برابر نموده و به یک تهدید جدی برای تمام کشورهای منطقه مبدل شده‌اند. استفاده از سلاح‌های پیش‌رفته‌ی نظامی گروه‌های افراطی در منطقه را بیش‌تر تقویت نموده و آن‌ها را به اهداف‌شان نزدیک می‌نماید. بنابراین، تمویل و تجهیز نظامی گروه‌های افراطی در منطقه توسط حکومت طالبان، فعالیت‌های آن‌ها را گسترش داده و در تلاش بی‌ثباتی و ناامنی در سطح منطقه هستند که هرگاه جلو این فعالیت‌ها گرفته نشود، ثبات و امنیت منطقه با تهدیدات جدی مواجه خواهد شد.
پایان سخن
افغانستان بعد از حاکمیت دوباره ی طالبان به پناه‌گاه امن گروه‌های افراطی در منطقه مبدل گردیده و فعالیت‌های آن‌ها چند برابر شده است. طالبان که رابطه‌ی ناگسستنی با گروه‌های افراطی مانند شبکه‌ی القاعده، لشکر طیبه، تحریک طالبان پاکستان و غیره داشته/دارند؛ اکنون تمام امکانات را در مناطق مختلف کشور از جمله پناه‌گاه و تجهیزات نظامی در اختیار آن‌ها قرار داده و حمایت و پشتی‌بانی نیز از آن‌ها می نمایند. این گروه‌های افراطی اکنون تمام فعالیت‌های خود را در خاک افغانستان از سر گرفته و از این نقطه ثبات و امنیت کشورهای منطقه را با چالش‌ها و تهدیدات جدی مواجه نموده است. در شرایط کنونی افغانستان بستر مناسب برای گسترش فعالیت‌های آن‌ها گردیده و می‌توانند آزادانه حملات خود را از این منطقه برضد کشورهای منطقه و جهان انجام بدهند. کشته‌شدن رهبر شبکه‌ی القاعده و برخی از اعضای طالبان پاکستانی در افغانستان، نشان‌دهنده‌ی این است که این کشور به لانه‌ی امن گروه‌های افراطی منطقه مبدل شده است. هرچند برخی کشورهای منطقه مانند روسیه، چین، پاکستان و تاجیکستان از گسترش فعالیت‌های این گروه‌ها هم‌واره نگرانی‌های خود را مطرح نموده‌اند؛ ولی حکومت طالبان با رد این ادعاها در تلاش پنهان‌کاری از گسترش فعالیت‌های گروهای افراطی در منطقه است تا بتوانند با این ادعاهای کاذب مشروعیت سیاسی خود را کسب نمایند. بنابراین، با گذشت هرروز دامنه‌ی فعالیت‌های گروه‌های افراطی در منطقه گسترش یافته و به یک تهدید جدی برای همه کشورها مبدل شده است. از این‌رو، لازم است تا کشورهای منطقه و جهان با هم‌کاری یک‌دیگر جلو فعالیت‌های آن‌ها را در افغانستان گرفته و هرچه زودتر برای سرکوب آن‌ها اقدامات جدی را روی دست گیرند. در غیر این‌صورت بی‌ثباتی و ناامنی تنها به افغانستان خلاصه نشده، دیر یا زود تمام کشورهای منطقه را نیز فراه خواهد گرفت.
