نویسنده: کیخسرو باختریان
متقی وزیر خارجهی نامنهاد طالبان در جلسهی فارمت مسکو برای افغانستان با خود یک هزاره بنام نظری از وزارت اقتصاد و یک تاجیک بنام بلخی را نیز برده است.
اینکه طالبان چرا یک هزاره و تاجیک را شامل این هیات کرده و متقی آنها را با خود برده، معنای سمبولیک دارد. معنای نخستش این استکه به مسکو و رسانهها یک هزاره و تاجیک را بهعنوان ویترین نشان دهند که در جمع ما هزاره و تاجیک نیز است. معنای داخلیش این استکه نشان دهند پشتون در راس است و بهعنوان پیشکار، کفشگیر، منشی و مترجم از هزاره، تاجیک و اوزبیک استفاده میکنند و این اقوام باید موقعیت خود را درک کنند و اگر بهعنوان پیشکار و خدمتگار استخدام میشوند، این نوازش و تقدیری استکه از طرف پشتون میبینند، اگرنه حق پیشکار و خدمتگاربودن را هم ندارند.
بنابراین، نظری هزاره و بلخی تاجیک در گروهیکه با متقی به مسکو رفتهاند، جزیی از هیات نیستند، بلکه این دو نفر در رکاب متقی قرار دارند و پیشکارباشی متقی استند.
قبیله و قومی که سلطنت را در روزگار پیشین در اختیار داشتند، معمولا منشی، خدمتگار، کفشگیر و… خود را از اقوام سرکوبشده و از جمع بردگان، غلامان و کنیزان انتصاب میکردند. مثلا عبدالرحمان هزاره را قتل عام میکرد، اما منشی دربارش یک هزاره بود و این هزاره مینوشت که عبدالرحمان چقدر هزاره را کشته است. منشیگری، آشپزی و… در دربارهای گذشته از کارهای بیاهمیت بودند.
پادشاهان معمولا افرادی را با خود بهعنوان پیشکار و خدمتگار داشتند که پیشمرگه نام شغل یکی از این پیشکاران بود. پیشمرگه همیشه در رکاب شاه یا ارباب بود، زیرا شاه و ارباب هر کجا که نان میخورد، نخست پیشمرگه از آن غذا چند لقمه باید میخورد تا دیده میشد غذا زهر نداشته باشد، بعد شاه و ارباب غذا را میخورد. اگر غذا زهر میداشت، پیشمرگه بیحال میشد یا میمُرد. این پیشمرگهها در واقعیت نقش بقه و موش آزمایشگاهی را داشتند. اما از آنجاییکه از بردگان و اقوام شکستخورده انتصاب میشدند، شغل پیشمرگی برای شان افتخار بود و میگفتند من پیشمرگهی شاه استم.
نظری و بلخی بهعنوان هزاره و تاجیک در حکومت پشتونی طالبان از جمع پیشکاران و پیشمرگهها استند. مقامات طالبان از این افراد استفادههای ابزاری متفاوتی انجام میدهند که این استفادهها در واقعیت نقش بلاگردانی و پیشمرگهای را دارد.
طالبان از افراد تاجیک، هزاره و اوزبیک در صفوف نظامی خود بهعنوان پیشمرگه در خط اول جنگ و بهعنوان سرباز مقدم جنگ استفاده میکنند که کشته شوند. از افراد مانند نظری و بلخی که در وزارتخانهها نقش منشی، مترجم و پیشکاری دارند، بهعنوان پیشمرگه و بلاگردان رسانهای استفاده میکنند و در یگانجا این افراد را پیش میکنند و اینها را نمایش میدهند تا دیده شوند که هزاره و تاجیک نیز در حکومت طالبان حضور دارند. اما مهمترین پیام داخلی استخدام این پیشکاران تاجیک، اوزبیک و هزاره در حکومت پشتونی طالبان پیام داخلی برای اقوام غیرپشتون دارد، اینکه شما شغلی غیر از پیشکاری و خدمتگاری برای مقامات پشتون ندارید و این پشتون استکه سلطنت و فرماندهی میکند و افراد اقوام دیگر باید پیشکار، خدمتگار و رعیت قوم پشتون باشند.