سازمان عفو بین‌الملل از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خواسته که «باید فوراً یک مکانیسم مستقل تحقیقی» در افغانستان برای کشف حقایق در مورد اتهام‌های واردشده به اعضای طالبان تعیین کند.
به گفته این سازمان در ۱۸ ماه گذشته مقام‌های طالبان نشان داده‌اند که «اراده و توانایی تحقیق در مورد اقدامات اعضای خود را که شدیدا حقوق بشری زنان و دختران، اقلیت‌های مذهبی و قومی را نقض می‌کنند، ندارند.»
این مکانیسم پیشنهادی مکمل ماموریت ریچارد بنت گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان و ماموریت کمک سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) می‌تواند باشد.
عفو بین‌الملل می‌گوید «طالبان پیوسته و آشکارا نشان داده که اراده برای انجام تحقیقات بی‌طرفانه، مستقل و موثر در مورد نقض حقوق بشر توسط اعضای خود ندارند و وقت آن رسیده که جامعه جهانی اظهارات عمومی مکرر را با اقدام ملموس پیگیری کند.»
از زمان تسلط بر کشور در ۱۵ آگوست ۲۰۲۱، طالبان «برخلاف ابراز تعهدات علنی خود، به‌طور سیستماتیک حقوق زنان و دختران را نقض کرده، که گزارشگر ویژه سازمان ملل قبلاً گفته ممکن است مصداق جنایت علیه بشریت باشد.»
عفو بین الملل می‌گوید قبلا سه تحقیق در مورد کشتار دسته جمعی هزاره‌ها توسط نیروهای طالبان انجام داده است و در هر سه مورد، اما مسئولان طالبان تحقیق در این موارد و سپردن عاملان به عدالت را انجام نداده‌اند.
از جمله این موارد از سرگیری شلاق زدن در ملاء عام از ماه نوامبر ۲۰۲۲ و اعدام در ملاء عام بوده است و در پنجشیر، گزارش‌های دستگیری‌های خودسرانه، بازداشت‌ها، قتل‌های غیرقانونی و سایر تخلفات نیز ادامه دارد.
عفو بین‌الملل خاطرنشان کرده که به دلیل ماهیت مداوم نقض حقوق بشر در این کشور ایجاد این مکانیسم ضروری است.
پیشنهاد عفو بین‌الملل ایجاد «مأموریت حقیقت‌یاب، یا مکانیسم تحقیق مستقل با مأموریت و منابع چند ساله» برای تحقیق، جمع‌آوری و حفظ شواهد مربوط به نقض حقوق بشر در سراسر این کشو است.
«جنایات طالبان در پنجشیر ادامه دارد»
عفو بین‌الملل می‌گوید غیرنظامیان در پنجشیر بیشترین رنج را متحمل می‌شوند. در پی درگیری نیروهای طالبان و جبهه مقاومت در پنجشیر، طالبان به «مجازات غیرنظامیان پنجشیر» رو آورده‌اند.
عفو بین‌الملل گفته که عکس‌ها و ویدیوهای دستکم ۸ رویداد منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی را طی ماه‌های مه و آگوست ۲۰۲۲ جمع‌آوری و اعتبار آنها را تایید کرده است که در آنها شمار زیادی مرد به‌طور خودسرانه دستگیر و بدون محاکمه بازداشت شدند.
عفو بین الملل می‌گوید در یک ویدیو از پنجشیر که دستکم ۸۷ مرد دسته بسته سوار کامیون‌های بزرگ بازداشت شده بودند یک جنگجوی طالبان می‌گوید: «اگر دست من بود، آنها را اینجا می‌کشتم».
در مصاحبه با عفو بین‌الملل، مردی که شاهد بازداشت غیرنظامیان توسط طالبان پس از درگیری‌های با «جبهه مقاومت» بود، گفته است: «پس از جنگ، طالبان خانه به خانه را بازرسی کردند. آنها مردم را دستگیر کردند و از خانه‌هایشان بیرون آوردند و بردند… دستگیرشدگان از روستای مجاور بودند. او مدعی شد که دستکم ۵۴ مرد بازداشت شدند و همه آنها غیرنظامی بودند. در ویدیوهای مربوط به دستگیری آنها نیز دستکم ۳۸ نفر از این افراد در بازداشت نشان داده می‌شوند.»
شاهد دیگری گفته است: «از مسجد از طریق بلندگو تماس گرفتند که جلسه دارند. هنگامی که [مردان] جمع شدند، دستانشان را با دستمال بسته بودند. با قنداق اسلحه مردم را می‌زدند. آنها افرادی را دستگیر کردند که حتی چاقو هم نداشتند. طالبان یک ماه قبل سلاح‌هایشان را جمع‌آوری کرده بودند. قریه دهن ریوات حدود ۵۰ خانه دارد. همه [این مردانی که جمع شده بودند] بازداشت شدند.» طالبان تاکنون به این گزارش عفو بین‌الملل واکنشی نداشته است.
وضعیت زنان و دختران «فقط وخیم‌تر شده»
طالبان پیش از رسیدن به قدرت قول داده بودند که از حقوق زنان و دختران حمایت می‌کنند. اما در ۱۸ ماه گذشته به طور سیستماتیک حقوق زنان و دختران را پایمال کرده است.
طالبان نهادهای وزارت امور زنان و کمیسیون مستقل حقوق بشر، خانه‌های امن زنان قربانی خشونت‌های خانگی را تعطیل کرده است.
در گزارش قبلی این سازمان در تابستان گذشته آمده بود که اقدامات طالبان «سبب یک موج کودک‌همسری، زودهنگام و ازدواج اجباری در افغانستان شده است. و زنانی که به طور مسالمت‌آمیز به محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های طالبان اعتراض کرده‌اند، مورد آزار، تهدید، دستگیری‌های خودسرانه، ناپدید شده، بازداشت و مورد شکنجه قرار گرفته اند.»
عفو بین‌المللی می‌گوید از آن زمان تاکنون «وضعیت فقط وخیم‌تر» شده است و «جنایات طالبان در پنجشیر ادامه دارد.»
عفو بین‌الملل می‌گوید غیرنظامیان در پنجشیر بیشترین رنج را متحمل می‌شوند.
