پاکستان خواهان نوغی نظام سیاسی برای حکومت در افغانستان است که اداره آن بیشتر تحت کنترل پاکستان باشد، به گونه‌ای که در آن نهادهای نظامی و اطلاعاتی تحت اشراف شأن بوده و حتی افراد منصوب از سوی آنها دارای اختیار باشد. علاوه بر این، سیاست خارجی افغانستان نیز از پاکستان تعیین گردد که افغانستان با کدام کشور چه روابطی را حفظ کند. به این موضوع بارها از سوی مقامات نظام جمهوری قبلی که در مورد افغانستان گفتگو کرده اند، اشاره شده است.
بخش ایدئولوژیک سیاست عمق استراتژیک پاکستان نیز به دو بخش تقسیم می شود، یکی ایده افراط گرایی خشونت آمیز اسلامی و دیگری ایده عدم خشونت. پاکستان برای افراط گرایی اسلامی سرمایه گذاری زیادی کرده است. اهداف استراتژیک این سرمایه گذاری استفاده از شبه نظامیان گروه های اسلامی در جنگ های کشمیر و افغانستان است و برای تعلیم و تربیت این شبه نظامیان آی اس آی هزاران مدرسه ساخته است.
اکنون که طالبان به عنوان ممثل قدرت استراتژیک پاکستان در افغانستان به قدرت رسیده اند، پاکستان می خواهد این مدارس پاکستانی را که عامل اصلی بی اعتباری پاکستان است به افغانستان منتقل کند، این کار از زمان روی کار آمدن طالبان تسریع شده و خود طالبان می گویند که در هر ولسوالی افغانستان ۳ تا ۱۰ مدرسه جدید می سازند و بیشتر مکاتب در افغانستان به مدرسه تبدیل شده اند، مانند لیسه مکانیک قندهار که به مدرسه جهادی تبدیل شده است.
در این راستا پاکستان میخواهد نسل های جدید افغانستان را با همان مفکوره افراطی اسلامی آموزش دهند، درست مانند افغان هایی که در پاکستان به همین روش آموزش دیده اند و تا به حال این افراد به طور مستقیم و غیرمستقیم منافع پاکستان را پیش می برند. پاکستان می خواهد با کمک طالبان یک نصاب تعلیمی جدید در افغانستان ایجاد کنند که در تمام مکاتب، مدارس و دانشگاه ها تدریس شود. با این کار، نسل های آینده افکار ضد پاکستانی نخواهند داشت و به مانند طالبان افکار خشونت آمیز خواهند داشت.
پاکستان می خواهد به مابقی مردم افغانستان که از ایدئولوژی خشونت آمیز افراطی اسلامی پیروی نمی کنند، ایده های بدون خشونت بدهد، مانند چیزی که در پاکستان به پشتون ها داده می شود و از طریق این مفکوره به نسل های جدید پشتون ها در پاکستان ایده ملی گرایی، استقلال و همگرایی با افغانستان را از دست داده اند، اگر این گروه اعتراض میکند، اعتراض شان مسالمت آمیز است و امنیت پاکستان را تهدید نمی کند. پاکستان می خواهد این استراتژی را در افغانستان نیز اجرا کند، تعداد کمی از افغان هایی که فکر افراطی ندارند، پاکستان را تهدید نخواهند کرد.
در علوم سیاسی به این نوع سیاست که پاکستان آن را سیاست عمق استراتژیک می نامد، استعمار نو می گویند. در استعماری نو، بر خلاف استعماری سابق، دولت استعماری اتباع کشور خود را برای استعمار نمی فرستد و بیشتر اهداف خود را توسط نمایندگان خود در داخل کشور دیگر پیش میبرد، زیرا مردم می بینند که حاکمان کشور شان مردم خود آنها هستند و هزینه این نوع استعمار نیز کم است. جان میر شامیر، استاد روابط بین‌الملل امریکایی، می‌گوید که قوی‌ترین ایدئولوژی در حال حاضر ناسیونالیسم است و ناسیونالیسم از هر نیروی مهاجم جلوگیری میکند و دلیل اصلی ناکامی امریکا در افغانستان و عراق عدم توجه به ایدئولوژی ناسیونالیسم بوده، در حال حاضر اکثر دولت ها منافع استراتژیک خود را از طریق گروه های نیابتی تامین می کنند و نه از طریق تهاجم مستقیم.
منبع:
تاند /۲۱ مارچ ۲۰۲۳
