هنگامی که طالبان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱ قدرت را در افغانستان بدست گرفتند، اکثر کشورها نمایندگی دیپلماتیک خود را در کابل تعطیل کردند و به تخلیه شهروندان خود از افغانستان پرداختند. اما در این میان چهار کشور از این وضعیت مستثنی بودند: چین، پاکستان، روسیه و ایران که همچنان در کابل فعال ماندند و تصمیم به ادامه کار گرفتند.
چین یکی از اولین کشورهایی بود که یک کانال دیپلماتیک با طالبان ایجاد کرده بود و به صراحت اعلام نمود که آماده برقراری روابط “دوستانه” با این حکومت است – البته زمینه برای این تصمیم از قبل فراهم شده بود. در طول سال‌های گذشته، چین ارتباط مستقیم با طالبان را حفظ کرده بود و هر دو طرف در چندین نوبت دوجانبه و بین‌المللی با یکدیگر ملاقات کرده و بر گرم شدن روابط چین با این گروه تأکید کرده بودند.
پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، چین اولین کشور خارجی بود که وعده کمک بشردوستانه اضطراری (به ارزش ۳۱ میلیون دالر) را به افغانستان داد که زمینه را برای تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی بین دو طرف فراهم بیش از پیش فراهم می‌ساخت. وانگ یی، وزیر خارجه چین، قبل از سفر خود به هند در ماه مارچ ۲۰۲۲، سفری غیرمنتظره به افغانستان داشت و با همتای افغان خود در کابل دیدار کرد. پکن همچنین از طالبان دعوت کرد تا نماینده خود را به سومین نشست وزیران امور خارجه در میان کشورهای همسایه افغانستان که در شهر تونشی در ۳۱ مارچ ۲۰۲۲ برگزار شد، شرکت کنند.
تاکنون هیچ کشوری، به شمول حامی اصلی آن یعنی پاکستان، حکومت طالبان را به عنوان حکومت قانونی افغانستان به رسمیت نشناخته اند. جامعه جهانی از طالبان افغانستان می‌خواهد که اصلاحات فوری را در سبک حکومتی خود ایجاد کنند، تمام قومیت‌های افغانستان را در قدرت شریک سازند و به حقوق زنان برای تحصیل و کار احترام بگذارد. با این حال نه چین و نه پاکستان اجازه نداده اند چنین نگرانی هایی مانع روابط قوی آنها با طالبان در افغانستان شود.
استراتژی چین در افغانستان بر اساس منافع اقتصادی و امنیتی این کشور در افغانستان هدایت می شود:
در حوزه امنیتی، پکن با تهدیدهایی از سوی گروه های خاصی مواجه است که آنها را به عنوان سازمان های تروریستی می‌شناسد و گمان می رود از خاک افغانستان فعالیت می کنند. نگرانی اصلی این کشور چگونگی مهار بی ثباتی منطقه ای و از بین بردن هرگونه پتانسیل تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امنی برای گروه های تروریستی، به ویژه شبه نظامیان اویغور در این کشور است.
منافع اقتصادی چین در افغانستان حول سرمایه گذاری های قابل توجه در بخش معدن – معدن مس عینک و قرارداد استخراج نفت در ولایات شمالی فاریاب و سرپل است. هر دو پروژه سال ها به دلیل وضعیت نابسامان کشور متوقف بودند. بر اساس گزارش ها، ده ها شرکت معدنی چینی در هفته های اخیر به کابل آمده اند و به دنبال قرارداد برای معادن دیگر هستند. همچنین پروژه های ابتکاری کمربند و جاده چین قلمرو افغانستان را دور می زند.
در حوزه امنیتی، سیاست گذاران چینی نگران چگونگی بی ثباتی در دوره پسا امریکایی نیز هستند. خروج آمریکا از افغانستان بر منافع اقتصادی چین در پاکستان و همچنین آسیای مرکزی تأثیر خواهد گذاشت.
در چند ماه گذشته، طالبان علاقه شدید خود را برای همکاری با چین و رفع نگرانی های این کشور نشان داده است، اما پکن همچنان در مورد سیاست های خود در افغانستان محتاط است. با توجه به ثروت عظیم معدنی افغانستان پکن دارای منافع اقتصادی کلانی در این کشور برای خود متصور است. اما منافع اصلی چین این است که درگیری به خارج از مرزهای افغانستان سرایت نکند. اگرچه پکن تاکنون از به رسمیت شناختن کامل دولت جدید خودداری کرده است، در عین حال چین میزبان وزرای دولت موقت افغانستان بوده است. رسانه‌های چینی از این فرصت استفاده کرده‌اند تا فرصت‌های اقتصادی را که رهبری جدید برای چین ارائه می‌کند، برجسته کنند، به‌ویژه برای استخراج لیتیوم، که اکنون در خط مقدم روابط در حال توسعه آنها به نظر می‌رسد.
اما در حال حاضر وضعیت در کشور همچنان نا آرام است، بنابراین چین نظاره گر است تا ببیند چه نوع حکومتی در افغانستان پدیدار می شود و چگونه می تواند قدرت را در سراسر کشور به کار گیرد. تا آن زمان بعید است که متعهد به سرمایه گذاری اساسی شود یا نقش بزرگ تری را ایفا کند، لذا چین سیاست صبر و تماشا را در پیش خواهد گرفت.
منبع:
شورای امور جهانی هند / ۲۰ اپریل ۲۰۲۲
