پس از توافق بُن، در زمان حکومت آقای حامد کرزی، سازمان زمین شناسی بریتانیا و سازمان زمین شناسی ایالات متحده، مرکز زمین شناسی افغانستان را که در جنگ های داخلی تخریب شده بود و بین مسلخ نظامی و فابزیکه بوت آهو قرار داشت به دست گرفتند و ساختمان ویران شده ای که وضعیت بسیار بدی داشت به شکل نیمه کاره بازسازی کردند.
موسسات این دو کشور تحقیقات جئوفیزیکی را به صورت نامنظم و ناهماهنگ بدون نشان دادن طرح اجرایی به دولت افغانستان انجام می دادند. سازمان زمین شناسی ایالات متحده با انتشار خبر درماتیک از کشف یک ذخایر فلز لیتیم به ارزش بیش از یک تریلیون دالر در ولایت غزنی افغانستان خبر داد.
روسیه و چین دارای معادن بزرگ لیتیم هستند، اما در شرایط فعلی برای آنها ارزانتر است که لیتیم مورد نیاز خود را از کشور چیلی وارد کنند. کشورهای عمده تولید کننده چیلی، بولیوی، آرژانتین می باشند. افغانستان نیز پس از کانادا بیشترین ذخایر این عنصر را دارد. در ولایات بدخشان، هلمند و سایر ولایات نیز ذخایر بزرگ لیتیم وجود دارد.
در سال ۱۳۵۸، اتحاد جماهیر شوروی وارد افغانستان شد، جنگ شروع شد و کار اکتشاف متوقف شد. در سال ۲۰۰۱ سربازان امریکا و انگلیس به بهانه القاعده وارد افغانستان شدند، رژیم طالبان را سرنگون کردند و در نتیجه توافق بُن، دولت ائتلافی به رهبری حامد کرزی تشکیل دولت دادند. پس از آن سازمان زمین شناسی بریتانیا، سزمان زمین شناسی ایالات متحده و سروی زمین شناسی افغانستان، با هم، یک تلاش سازماندهی نشده و بی دقت را برای تحقیق و بررسی منابع معدنی افغانستان شروع کردند.
سازمان زمین شناسی امریکا پس از این سروی ناقص اعلام کرد که افغانستان به ارزش تریلیونها دالر لیتیم دارد، اما باید به این رقم دراماتیک شک کرد چرا که اولا سروی به شکل ناقص انجام شده و ثانیا به امکانات استخراج این معادن هیچ توجهی انجام نشده است.
هیچ شرکتی در جهان بدون مطالعه گزارش امکانات استخراج روی هیچ ماده معدنی سرمایه گذاری نمی کند. هرکس بخواهد ماده معدنی یا مواد معدنی را برای سرمایه گذاری استخراجی به شرکتی عرضه کند، برای اجرای طرح، امکانات استخراج و مطالعات این ماده معدنی را به داوطلبی ارائه میکند.
من در دوازده سال اخیر فعالیت های زمین شناسان امریکایی، انگلیسی با زمین شناسان افغانستانی مطالعه و دیده ام. کار عمده آنها که تاکنون در افغانستان انجام داده اند، بررسی جئوفیزیک در برخی مناطق خاص است که تحت کنترل آنها بود، علاوه بر آن هیچ تحقیق یا اکتشاف دیگری انجام نشده و ارزیابی کاملی از هیچ معدنی صورت نگرفته است.
پس چگونه این نوع تبلیغات دراماتیک که حتی ده ها سال دیگر مردم این کشور را از گشنگی نجات نخواهد، توجه متخصصان را به خود جلب کند؟ و آیا باور می کنید که منابع طبیعی کشور سرمایه ای بالغ بر سه تریلیون دالر برای کشور بسازد؟ قبل از فکر کردن به این موضوع، بد نیست توجه کنیم که این ذخایر معدنی که بیش از نیمی از آنها، در حال حاضر توسط مقامات قدرتمند و محلی به صورت غیر فنی مورد استخراج قرار میگیرد و به کشورهای دیگر به ویژه کشور همسایه قاچاق می شود، برای استخراج تخنیکی آن دولت چقدر سرمایه گذاری کند؟
منبع:
دعوت میدیا /۲۴ مارچ ۲۰۲۳
