ظریف یزدان‌پرست
خراسان بزرگ، یکی از مهم‌ترین مراکز تمدنی و فرهنگی جهان اسلام و به‌ویژه حوزه زبان پارسی بوده است. این سرزمین که به معنای «جایگاه خورشید» نام‌گذاری شده، در طول قرن‌ها به دلیل قرار گرفتن در مسیر تجاری، فرهنگی و علمی، به یک مرکز جهانی برای انتقال دانش و اندیشه تبدیل شد. تاجیک‌ها که ساکنان اصلی این سرزمین بودند، به‌عنوان وارثان مستقیم تمدن خراسان، نقشی محوری در توسعه و حفظ این فرهنگ و زبان ایفا کرده‌اند.
بر اساس آثار برجسته تاریخی مانند «تاریخ طبری»، خراسان از زمان‌های دور به‌عنوان یکی از مراکز تمدنی بزرگ شناخته می‌شد. این منطقه در دوران ساسانیان به یکی از مهم‌ترین مناطق استراتژیک تبدیل شد، اما شکوفایی فرهنگی و زبانی آن در دوران اسلامی و با تلاش‌های تاجیک‌ها به اوج رسید. طبری در آثار خود به تفصیل از نقش مردم خراسان در پیشبرد علوم و حفظ زبان پارسی سخن گفته و تأکید می‌کند که تاجیک‌ها همیشه پاسداران این میراث بوده‌اند.
تاجیک‌ها در طول تاریخ نه تنها زبان پارسی را حفظ کردند، بلکه با معرفی بزرگان علمی و ادبی مانند بوعلی سینا بلخی، بیرونی، خوارزمی و صدها اندیشمند دیگر، پایه‌های تمدن اسلامی را تقویت کردند. آثار این دانشمندان، از دل خراسان و با حمایت و تلاش تاجیک‌ها، به زبان پارسی نوشته شد و به عنوان آثار مرجع در جهان شناخته شد. ابوعلی سینا که یکی از بزرگترین پزشکان و فیلسوفان تاریخ است، کتاب‌های خود را به پارسی نوشت و این خود نشان از اهمیت پارسی در گسترش دانش در آن دوران دارد.
از دیگر نشانه‌های نقش مهم تاجیک‌ها در خراسان، توسعه مدارس علمی و فرهنگی است. تاجیک‌ها نه تنها در مدارس دینی؛ بلکه در مدارس علمی، مانند مدرسه نظامیه نیشابور، تأثیر بزرگی بر آموزش و فرهنگ گذاشتند. این مدارس که تاجیک‌ها در آنها نقش مهمی داشتند، به مراکز علمی جهانی تبدیل شدند و دانشمندان بسیاری را به خود جذب کردند. از همین مدارس بود که آثار بزرگی در حوزه‌های فلسفه، ریاضیات، نجوم و پزشکی به زبان پارسی تولید و منتشر شد.
اما در مقابل این شکوه تمدنی، امروز شاهد تلاش‌هایی هستیم که می‌خواهند خراسان را از تاریخ تاجیک‌ها جدا کنند. برخی گروه‌های پارسی‌گو، که تنها مصرف‌کنندگان زبان پارسی بوده‌اند، سعی می‌کنند نقش تاجیک‌ها را در تمدن خراسان کم‌اهمیت جلوه دهند و خود را وارثان این میراث معرفی کنند. این در حالی است که تاریخ‌نگارانی چون ابن‌خلدون و یعقوبی در آثار خود به‌صراحت ذکر کرده‌اند که تاجیک‌ها ستون‌های اصلی فرهنگ و تمدن خراسان بوده و هستند.
تاجیک‌ها نه تنها به حفظ زبان پارسی؛ بلکه به توسعه و گسترش آن در سراسر جهان اسلام کمک شایانی کرده‌اند. این قوم، با تلاش‌های بی‌وقفه خود، خراسان را به‌عنوان مهد تمدن و دانش در جهان اسلام معرفی کردند و آثار بزرگان آن، امروز به‌عنوان میراث جهانی شناخته می‌شود.
در نهایت، ما باید هوشیار باشیم و نگذاریم که جعل‌کاران تاریخی، نقش تاجیک‌ها را در تمدن خراسان کم‌اهمیت جلوه دهند. حقیقت تاریخی روشن است: تاجیک‌ها وارثان راستین خراسان و نگهبانان زبان و فرهنگ پارسی‌اند، و خراسان نیز بدون آنها هیچ‌گاه به این اوج نرسیده بود.
تاجیک‌ها؛ نگهبانان تمدن و فرهنگ خراسان
