سیاست استبدادی طالبان علیه اسماعیلیان بدخشان

درمحمد دادخواه
پس از بازگشت دوبارۀ گروه طالبان به قدرت در افغانستان، این گروه با اعمال سیاست‌های سرکوب‌گرایانۀ خود علیه اقلیت‌های مذهبی و قومی در این کشور نشان دادند که اهل تعامل و مدارا با مردم افغانستان نیستند. یکی از اقلیت‌های مذهبی که طی سه سال گذشته بارها از سوی گروه طالبان مورد توهین و تحقیر قرار گرفتند و در برخی موارد از مذهب شان توبه داده شدند ویا هم به کفر بودن متهم شدند، اسماعیلیان افغانستان هستند. اقلیتی زحمت‌کش، کوشا و بی ضرر، اما در رژیم طالبان در معرض تهدید و قلع و قمع گروه‌های افراطی قرار دارند.
سیاست‌های سرکوب‌گرایانۀ طالبان در امورات مهم کشوری به دو محور اصلی تقسیم می‌شود. نخست، سرکوب قومیت در بحث قدرت که به‌وضوح نمودهایش در کتب، مقالات، و سخنرانی‌ها مشاهده می‌شود. بازتاب آن توسط مخالفان و متخاصمان طالبان در بحث قدرت، دیده می‌شود. دوم، سیاست فشار علیه مذهب از سوی طالبان است که کمتر مورد بررسی و تحلیل همه جانبه قرار گرفته است. در این زمینه، فشار طالبان به مذهب شیعه، به‌ویژه بر اسماعیلیان، نیاز به بررسی دارد، که کمتر توجهی‌ برآن صورت گرفته است.
تعداد کثیری اقلیت اسماعیلیه که عمدتاً در بدخشان و نواحی شمال‌شرقی افغانستان زندگی می‌کنند، در دوران آخر حکومت طالبان به‌طور سیستماتیک تحت آزار و اذیت شدید قرار گرفته‌اند. مناطق مرزی بدخشان، به‌ویژه شهرستان‌های واخان و اشکاشم، مرکز فشار طالبان بر مذهب اسماعیلیه و اجرای سیاست‌های استبدادی آن‌ها بوده است. طالبان پس از به‌قدرت رسیدن و در آستانه‌ای ظهور مجددشان، تلاش کردند تا مذهب اسماعیلیان را در مناطق مرزی بدخشان تغییر داده و از فقر و تنگدستی مردم به‌عنوان ابزار فشار و فرصت مطلوب سوءاستفاده کنند. آن‌ها به عنوان نخستین اقدام، یکی از افراد اسماعیلی را در شهرستان اشکاشم با تشریفات خاص به مذهب سنی‌ دعوت کردند بالای او «کلمه شهادت» خواندند. درحالیکه آن‌ها یکی از مذاهب اسلامی هستند.
پس از این اقدام، طالبان با استفاده از نهاد «امر به معروف» خود، به تبلیغات ضد اسماعیلی پرداخته و فشار بیشتری بر این جامعه وارد کردند. با ادامه این فعالیت‌ها، کشتار و قتل اسماعیلیان نیز به‌یک‌باره شیوع یافت. یکی از این‌نمونه‌ها‌ قتل‌های هدفمند و مشکوک اسماعیلیان، در شهرستان واخان بود که طالبان پسر خوردسال و بی‌گناهی را به‌قتل رسانیدند که در این مورد هیچ‌گونه عکس‌العملی از سوی نهادهای بین‌المللی مشاهده نشد.
از سوی دیگر، تأسیس مدارس دینی به سبک اهل سنت برای اسماعیلیان در مناطق مرزی بدخشان، نشان‌دهنده محتوای سیاست ضد اسماعیلی طالبان است. تحمیل ممنوعیت ازدواج بین پسران اسماعیلی و دختران سنی‌مذهب نیز از دیگر اقدامات سیستماتیک طالبان برای محدود کردن فعالیت‌های مذهبی اسماعیلیان به شمار می‌آید. طالبان بر اساس دستور امیرشان فرمان داده‌اند که پسران سنی‌مذهب می‌توانند با دختران اسماعیلی‌مذهب بدخشان ازدواج کنند؛ ولی هیچ دختر سنی‌مذهب نمی‌تواند با پسر اسماعیلی‌مذهب عقد نکاح کند.
آخرین نوع اقدامات طالبان در جهت ادامه استبدادشان علیه اسماعیلیان بدخشان در قالب نوار ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود که مقام‌های نظامی طالبان در این استان، اسماعیلیان را تکفیر کرده و در ملأ عام به مذهب آن‌ها توهین می‌کنند.
در نهایت، سیاست‌های سرکوب‌گرانه طالبان علیه اسماعیلیان ادامه داشته و به اوج خود رسیده است؛ که در صورت عدم واکنش و اقدام مناسب از سوی نهادهای بین‌المللی، مذهب اسماعیلیه در بدخشان با بحران‌ها و چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.