نویسنده: مینا باختری
چرا احمدشاه مسعود در آستانۀ شکل‌گیری جلسۀ بن و به قدرت رسیدن کرزی و استاد ربانی در جریان قدرت کرزی و غنی حذف شدند؟ گاهی به این فکر کرده‌اید! متاسفانه ما تحلیلی فکر نمی‌کنیم و به حوادث دقت نمی‌کنیم و حوادث را این گونه توجیه می‌کنیم که اتفاقاتی بودند و گذشتند. اما حذف احمدشاه مسعود و استاد ربانی برای شکل‌گیری قدرت کرزی و غنی و وضعیت فعلی که قدرت در اختیار طالبان است، سازمان‌دهی شده بود. فکر کرده‌اید که چرا کرزی به آمریکایی‌ها گفته بود، طالبان معضل و مشکل ما نیست، جبهۀ شمال مشکل اساسی ماست! به این فکر کرده‌اید که اشرف غنی چرا شهرستان به شهرستان، شهر به شهر و استان به استان افغانستان را به طالبان واگذار کرد و سرانجام با واگذاری کابل کشور را ترک کرد! اما مهم‌تر از همه به این فکر کنید که کرزی و عبدالله چرا در کابل ماندند و چرا می‌خواهند در کابل باشند! چرا قسیم فهیم می‌گفت کرزی برادر کلان است و من برادر کوچک و دوم. من اسپ باز استم و اشرف غنی کلان افغانستان است، حق دارد مرا با سیلی بزند، چون او خیر مملکت را می‌داند! همۀ این سوال‌ها نیاز به اندیشه دارد.
برگردیم به آغاز به جلسۀ بن و به این بیندیشیم که چرا یاران احمدشاه مسعود همه موافق بودند که کرزی به قدرت برسد و رییس‌جمهور شود و یک تاجیک رییس‌جمهور نشود، زیرا امکان ندارد و وحدت ملی از بین می‌رود؟!. سوال این است، وقتی‌که یک تاجیک نتواند رییس‌جمهور شود، پس این یاران احمدشاه مسعود چرا مبارزه کردند؟ نجیب‌الله پشتون بود، اگر قرار بود پشتون همیشه رییس‌جمهور باشد، نجیب می‌ماند، بهتر بود. یاران احمدشاه مسعود حتا با ریاست‌جمهوری استاد ربانی و آقای سیرت مخالفت کردند و عبدالله، قانونی، فهیم و… تاکید کردند کرزی به قدرت برسد.
پرسش این است، آیا یاران مسعود در حذف مسعود دست نداشتند؟ آیا یاران مسعود جاسوس پشتونیسم و جاسوس برخی از قدرت‌های خارجی نبودند؟ اگر مسعود حذف نمی‌شد و زنده می‌ماند، آیا یارانش در حضور مسعود می‌توانستند ربانی را کنار بزنند و کرزی را به قدرت برسانند و خود شان افراد دوم و سوم در قدرت شوند و زراندوزی کنند؟
این‌ها همه سوال‌هایی هستند که می‌توانند ما را به اندیشه وا دارند. به این سوال‌ها باید فکر کنیم.
به نظر من در حذف احمدشاه مسعود، عواملی انسانی و استخباراتی زیادی دخیل بودند که این عوامل انسانی شامل یاران احمدشاه مسعود نیز می‌شوند و احمدشاه مسعود برای این حذف شد که کرزی و غنی به قدرت برسند و مسیر پروژۀ افغانیت‌سازی هموار و مشخص شود و تا دوباره طالبان روی‌کار بیایند. اما یاران احمدشاه مسعود بنابر شیفتگی‌که برای پول و چوکی داشتند، فکر شان به هموارسازی پروژه قومی افغانیت نمی‌رسید و ممکن شماری از جمله داکتر عبدالله از عوامل این پروژه بود. پروژه افغانیت‌سازی احمدشاه مسعود را حذف کرد و یارانش را با چوکی، پول و اسپ و… فریفت. درحالی‌که یاران احمدشاه مسعود سرگرم زراندوزی بودند، پشتونیزم آن‌ها را نیز یکی‌یکی حذف کرد.
اما در این وسط یک فرد محوری وجود داشت‌که بدون حذف او مرحلۀ واگذاری قدرت به طالبان ممکن نبود. این فرد استاد ربانی بود. از آن‌جایی‌که استاد ربانی گرم و سرد روزگار را بسیار چشیده بود و فتنۀ پشتونیزم را به خوبی می‌دانست، به سادگی با پول و چوکی فریب نمی‌خورد و از طرفی دیگر متوجه بود چگونه یاران احمدشاه مسعود سرگرم زراندوزی و گرفتن چوکی‌های دست دوم هستند و حرف او را نمی‌شنوند، بنابراین سکوت کرده بود و دنبال فرصتی بود که بتواند همه را جمع کند و متوجه بسازد. متاسفانه پشتونیزم در کمین نشسته بود و استاد ربانی را نیز با استفاده از فرصت، حذف کرد. حذف استاد ربانی پس از حذف احمدشاه مسعود بسیار مهم بود. طوری‌که حذف مسعود موجب شد کرزی به قدرت برسد، نیاز بود استاد ربانی حذف شود تا قدرت به طالبان واگذار شود. اگر استاد ربانی زنده می‌ماند فرصت انتقال قدرت به طالبان به سادگی امکان‌پذیر نبود، زیرا استاد ربانی می‌توانست به‌عنوان شخصیت محوری بین سران تاجیک، هزاره و ازبک عمل کند و یک جریان بزرگ سیاسی و… را شکل دهد.
سرانجام قصۀ یاران احمدشاه مسعود بنابر ناخلفی شان این شد:
پسر نوح با بدان بنشست و خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد
قصۀ یاران احمدشاه مسعود مانند قصۀ فرزندان نوح شد. همه بنابر زراندوزی و شیفتگی به چوکی راه را گم کردند و دچار سرنوشت فهیم، بسم‌الله، امرالله و… شدند.
برگردیم به این سوال که عبدالله عبدالله چه ناگزیری داشت‌که به طالبان بیعت کند و در کابل زندگی کند؟ درحالی‌که خانواده‌اش خارج از کشور است. آیا عبدالله از عوامل پشتونیزم است‌که می‌خواهد با حضور خود در کابل، قدرت طالبان را مشروع جلوه دهد؟ اگر چنین نیست، چرا کابل ماند؟ حداقل اعتراضی‌که نسبت به قدرت طالبان می‌توانست انجام دهد، بیرون شدن از افغانستان بود. ماندن عبدالله در کابل به معنای مشروعیت‌بخشی به طالبان است. هدف کرزی از ماندن در کابل مشخص است و کرزی طالبان را احیا کرد و به قدرت رساند تا پشتونیزم تطبیق شود. این‌که عبدالله در کنار کرزی مانده است، معلوم می‌شود او از عوامل پشتونیزم و کرزی است.
طالبان در پنج‌شیر: جوانان یا به صفوف طالبان بپیوندند یا به جرم مخالفت با نظام گرفتار می‌شوند
یک مقام حکومت پیشین: القاعده نقش برجسته‌ای در حل اختلافات میان ره‌بران طالبان دارد
طالبان برای دومین‌سال، بورسیه‌های تحصیلی روسیه را متوقف کردند
ملاهبت‌الله: مقامات بلندپایه‌ی طالبان نمی‌توانند هم‌زمان دو وظیفه‌ی رسمی داشته باشند
ره‌بر طالبان: کلکین‌هایی‌که از آن زنان هم‌سایه دیده می‌شوند، خراب شود
