پدرام سروش (پورمشیا)
بهترین و برترین شماره در نزد پیشینیان شماره «هفت» بوده است که پایهی آفرینش دانسته میشده و این فلسفه پیچیدهای دارد که برخی نشانههای آن چنیناند: هفت امشاسپند: آهورهمزدا و یا سروش، بهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمذ، خرداد و اَمُرداد. هفت ستاره: خورشید، ماه، بهرام، تیر، ناهید، کیوان و زاوش. هفت کشور آفریدهی اهورهمزدا: خوانیرس، سوه، ارزه، اوروشتی، اوروجرشتی، ویدذفش و ویددفش نام داشتهاند؛ آنگونه که در «اوستا» سخن رفته است: «ای زرتشت! امشاسپندان، شهریاران هفت کشور روی زمین را بستای. ص:۸۶۵». هفت دریا: دریای سبز، دریای پارس (عمان)، دریای سرخ، دریای مرمر، دریای اقیانوس، دریای روم و دریای سیاه.
هفت خوان رستم: کشته شدن شیر به دست رخش (اسپ رستم)، چشمه جادو، کشتن اژدها، کشتن زن جادوگر، بریدن دو گوش دشتبان، کشتن ارژنگ دیو و کشتن دیو سپید. هفت خوان اسپندیار: کشتن دو گرگ، کشتن شیران، کشتن اژدها، کشتن زن جادوگر، کشتن سیمرغ، گذشتن از برف سنگین، تیر شدن از رود خروشان. هفت طبقه آسمان (پرگار). هفت/ هشت طبقه زمین. هفت طبقه بهشت. هفت طبقه دوزخ. هفت روز هفته. هفت آتشکده ایران کهن: آتشکده آذرمهر، آتشکده آذرنوش، آتشکده آذر بهرام، آتشکده آذر آیین، آتشکده آذر خراداد، آتشکده آذر برزین و آتشکده آذر زرتشت. هفت دستگاه موسیقی کهن: ماهور، همایون، سهگاه، چهارگاه، شور، نوا، راست و پنجگاه. هفت بزم انوشیروان. هفت گنج خسرو پرویز. هفت دُر گرانبها: الماس، یاقوت، زمرد، لعل، فیروزه، عقیق، مروارید. هفت بخشش شاهانه: پول، گوهر، رخت و پوشش، جانداران، خوراکیها و زمین و باغ. هفت سلطان صوفیه: امام علی بن موسی الرضا، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، جنید بغدادی، محمود غزنهای، ابوسعید ابی الخیر و سنجر سلجوقی. هفت وادی عرفان عطار: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فنا. هفت رنگ: سرخ، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی، بنفش. هفت خط: ثلث، ریحان، محقق، نسخ، توقیع، رقاع و نستعلیق. هفت غذای سماوی که بر عیسی بن مریم فرستاده شد: نان، نمک، ماهی، تره، سرکه، روغن و انگبین.
در آموزههای دینی نیز هفتباور جایگاه ویژه یافته است: هفت بخش موضوعهای قرآنی: وعد، وعید، وعظ، قصص، امر، نهی و ادعیه. هفت گاو لاغر و هفت گاو فربه در داستان یوسف، هفت آیه داشتن سوره فاتحه، هفت چشمه در بهشت: کافور، کوثر، مَیم، سلسبیل، تسنیم، معین و زنجبیل. هفت طبقه دوزخ: سَقَر، سَعیر، لطفی، حُطِمَت، جحیم، جهنم و هاویه. به روایتهای قرآن شریف خداوند آسمان و زمین را در شش روز آفرید و در روز هفتم آسایش گرفت.
در بینشها و پندارهای عامیانه نیز هفتباوری ریشه دوانیده است: هفت کوه سیاه در میان، هفت قاضی کور، هفت بار دهن چقه کردن و نام کسی را گرفتن، هفت آسیاب، هفت آیینه، هفت پشت نسل، هفتم عروسی، هفتم میت، هفت صنف، هفت قلم آرایش زنان، هفت ایوان، هفت پیکر، هفت خلعت زربفت پادشاهان، هفت بار توبه، هفت کنیز سمین بر، هفت کوپه خرمن… . مولانا جلالالدین محمد بلخی رومی (۶۰۴-۶۷۲هـ) گوید:
چون که از چرخ ششم کردی
گذر
بر فرازِ چرخ هفتم کن مقر
سعد اعداد است هفت ای خــوش هوس
زانکه تکمیلِ اعداد هفت است و بس
هفت سین
هفت سین یکی از باارزشترین رسمها آیینهای نوروزی میباشد و آن از هفت نوع چیزی تهیه میگردد که حرفِ اول آنها به «سین» آغاز میشود؛ مانند: سبزی، سرکه، سمارک، سنجد، سمنو، سیب و سیر. این «هفت سین» نمایانگرِ سرسبزی، سرافرازی و سعادت نیز میباشند.
به پندار واژهکاوان، هفت سین در نخست «هفت چین» بودهاست و در بستر تاریخ با پالشِ دستگاه واژگانی زبان پارسی به «هفت سین» تغییر چهره دادهاست. هفت چین نمایانگرِ هفت گونه چیدنی بوده که بر سرِ سفره نوروز هموار میشدهاست. با در نظر داشت آنچه در باره «فلسفه شماره هفت» سخن گفته شد، میتوانیم گفت: شماره هفت با باور آریاییان باستان پیوند ریشهای دارد و از این رهگذر هفت چیدنی سفره سال نو به نشانه بزرگداشتِ هفت امشاسپند گسترانیده میشدهاست.
هفت سین نوروزی
۱. سبزه: نشانه شادابی، خرمی و رشد است. سبزه نماد طبیعت، سرسبزی و بازگشت بهار است.
۲. سیب: نماد تندرستی، سلامتی و زایندگی است. سیب از میوههای بهشتی به شمار میآید و با حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماریها مرتبط است.
۳. سنجد: نمایانگر خرد، سنجیدهگامی و مهر است. سنجد به عنوان نماد عشق و محبت در سفره نوروز قرار میگیرد.
۴. سمنو: نشاندهنده نیرومندی، توانایی و پایداری است. سمنو بهعنوان نماد مبارزه با سستی و کاهلی در آیین نوروزی گنجانده میشود.
۵. سیر: نماد پاکیزگی، تندرستی و فروتنی است. سیر بهعنوان مظهر زداینده ناپاکیها و بیماریها در سفره نوروزی قرار میگیرد.
۶. سرکه: نشانه صبر، شکیبایی و پذیرش سختیهاست. سرکه به انسان یادآوری میکند که باید در مواجهه با مشکلات صبور باشد و آنها را تحمل کند.
۷. سمارک: مظهر عدالت، شکیبایی و آرزومندی است. سمارک نمایانگر طلوع خورشید و آغاز دوباره است.
آیینهای دیگر سفره نوروز
شمع
نماد فروغ و روشنایی است. نمایانگر جاودانگی، پاکیزگی و پویایی است.
کتاب مقدّس
قرار دادن کتاب مقدّس بر سفره نوروز یکی از آیینهای مهم است. مسلمانان قرآن و دیوان حافظ، زرتشتیان «اوستا»، کلیمیان «تورات» و ترساییان «انجیل» را میگذارند.
نان
نماد برکت و فراوانی است که از دیرباز در سفره نوروزی قرار میگیرد.
آب
نماد «آبان» فرشته آبها، نمایانگر روشنی دل، باروری و برکت است.
تخم مرغ
نماد آفرینش انسان از نطفه و تخم است.
آیینه
نماد روشنایی و بر خود نگریستن است. بیدل دهلی آن را به دلی پاک تشبیه کرده است.
ز نقشهای بد و نیک این جهان بیدل
دلی که صاف شود در شمار آیینه است.
گل
نماد زیبایی و شگوفایی است که شادی به روان انسان میبخشد.
شکر
نماد شیرینی زندگی است. در روایات آمده که جمشید راز شکر را از نیشکر در روز نوروز گشود.
اسپند
نمایانگر گفتار، کردار و پندار نیک است و برای دور کردن چشم بد استفاده میشود.
سکه
نماد توانگری، سخاوت و سپاس از دادههای الهی است و به شهریور، فرشته فلزات، ارتباط دارد.
ماهی
نماد نوزایی، شادابی و تکاپو است و نمایانگر «آناهیتا»، فرشته آبها و باروری، نیز میباشد.
هفت میوه نوروز
خانوادهها معمولاً یک هفته پیش از نوروز به خرید هفت میوه میپردازند. هفت میوه از آیینهای دیرین نوروز است و شامل سیب، سنجد، بادام، پسته، کشمش، زردآلوی خشک، چهارمغز و انجیر میشود. برای تهیه آن، میوهها ابتدا شسته شده، سپس در آب گرم گذاشته میشوند و تا نوروز سرپوش دیگچه بسته میماند تا میوهها به خوبی وَرَم (آماس) کنند. در روز نوروز، سرپوش دیگچه برداشته شده و هفت میوه به خانواده و همسایهها تقدیم میشود.
پیام بنیادین هفت سین
هفت سین نماد انسانی است که تلاش دارد آرامش، فروتنی، عشق و بهبود زندگی را در پیش گیرد. این سفره به ما میآموزد که باید از کینه، دشمنی و کردار بد دوری کنیم و به جای آن، در مسیر مهر، شکیبایی و راستی گام برداریم. هفت سین به ما یادآوری میکند که زندگی باید با آگاهی، اندیشههای مثبت و انگیزههای سازنده همراه باشد.
سرچشمهها
اوستا، ترجمه جلیل دوستخواه
آریانا و آریاییان (۱۳۸۹)، دکتر صاحبنظر مرادی
دمی با نوروز (۱۳۹۶)، پدرام سروش
سلام بر نوروز آریایی، دکتر صاحبنظر مرادی.
منابع: بازرگانان هندی با طالبان در تاراج معادن پنجشیر همکاری میکنند
باشندگان کشور از طالبان شکایت دارند
توزیع زمینهای خوست به طالبان پاکستان؛ مردم محلات در برابر تصمیم طالبان ایستاد شدند
طالبان، زنان را در هرات و قندهار از خواندن نماز تراویح منع کردند
داوود ناجی میگوید یوناما سبب تقویت ملاهبتالله شده است
مقام ایرانی: اگر افغانستانیها نباشند جنازههای ما روی زمین میمانند
سمیع سادات: کاینات اجازهی مقاومت علیه طالبان را نمیدهد
ملاهبتالله به دنبال برگزاری لوی جرگه؛ نظام طالبان مشروعیت کسب خواهد کرد؟
جنگجوی طالبان در غور گلوی یک زن را بهدلیل انتقاد از این گروه برید